با دقت در سفرنامههایی که به جای مانده به این نتیجه میرسیم که آنچه از قرن نهم تا قرن چهاردهم میلادی وجود دارد، سیاحت مسلمانان است به کشورهای خاورمیانه و خاور دور، مانند: ژاپن و آفریقا و اروپا. جهانگردان مسلمان گزارش سفر خویش را در کتابهای جغرافیائی و یا در تحقیقات تاریخی و عقیدتی ارائه دادهاند.
گردشگری مجازی
گردشگری مجازی (e-tourism) مقوله جالبی است که دو دهه از پدید آمدن آن نمیگذرد. گردشگری مجازی، حضور در سرزمین دیجیتالی وب و مشاهده دادههای صوتی، متنی و تصویری از دنیای فیزیکی پیرامون ما است.
گردشگر درمانی هم همیشه وجود داشته ولی تا قبل از قرن هجدهم اهمیت چندانی برای آن قائل نبودند در انگلستان این بخش به شهرهای دارای چشمههای آب گرم اختصاص داشت و عموماً مناطقی که آبهای معدنی داشتند برای درمان امراض مختلف از بیماریهای رودهای گرفته تا کبدی و برونشیت مورد توجه قرار میگرفتند.
سفر تفریحی از ابداعات انگلستان بود و ریشه در عوامل جامعه شناختی داشت. بریتانیا نخستین کشور اروپایی بود که انقلاب صنعتی را آغاز نمود و جامعه صنعتی نخستین جامعهای بود که فرصت تفریح را برای تعداد روزافزونی از مردم فراهم میآورد. در شروع کار این تفریحات برای طبقه کارگری ممکن نبود بلکه صاحبان ماشین تولید مالکین کارخانجات و تجار و اقتصاد مدارها از این فرصت بهرهمند بودند. بدین ترتیب طبقه متوسط هم پدید آمد.
گردشگری زمستانی
ورزشهای زمستانی عمدتاً از اختراعات طبقات مرفه بریتانیا هستند که در بدو امر در روستاهای زرمات، والایس و سنت موریتس سوئیس در سال ۱۸۶۴ مطرح و معرفی شدهاند.
گردشگری انتظار
گردشگری انتظار (Expectation Tourism) نوعی از گردشگری است که در سال ۲۰۱۷ میلادی به روش علمی شناسایی و معرفی شدهاست. البته این نوع گردشگری از سدههای قبل نیز در نقاط مختلف جهان رواج داشتهاست. در این نوع گردشگری بازدید کنندگآن به نقاط و مکانهایی مسافرت میکنند که معتقد هستند ناجی بشریت ارتباطی با آن نقاط داشته یا دارد. این اصطلاح برای اولین بار در مقاله ای به همین عنوان در نشریه ای در بلژیک معرفی گردیدهاست.
گردشگری انبوه ( گردشگری گروهی)
مسافرت دسته جمعی تا دو شرط تأمین نشود به فعالیت درنمیآید.
گردشگری گروهی بینالمللی
سرعت زیاد قطار به معنی قابلیت توسعه صنعت گردشگری در عرصهٔ بینالمللی بود. میتوان سفرهای دریایی آسان را هم به آن اضافه کرد. تا سال ۱۹۰۱ تعداد افرادی که از کانال انگلیس به طرف فرانسه یا بلژیک میرفتند به نیم میلیون نفر در سال رسید. شرکتهای کشتیرانی نگران کابینهای خالی کشتیهایشان بودند. مثلاً شرکت ناوبری پنینسولار و اورینتال استیم دریافت که عمدهٔ مسافران آنان به هندوستان و خاور دور در ماه مارس، سوار کشتی میشوند.
سایر گونههای گردشگری
بوم گردشگری (اکوتوریسم): گردش در طبیعت با تاکید بر طبیعت جاندار (زیست شناختی).
زمین گردشگری (ژئوتوریسم): گردش در طبیعت با تاکید بر طبیعت بی جان (زمین شناختی).
گردشگری ورزشی: به منظور انجام ورزشی خاص یا مسابقات بینالمللی.
گردشگری فضایی: گونه جدیدی در صنعت گردشگری است که فعلاْ توسط آژانس فضایی روسیه و با اعزام داوطلبان به ایستگاه بینالمللی فضایی آغاز شده است.
گردشگری تفریحی: رایجترین نوع جهانگردی.
گردشگری درمانی: برای بهرهگیری از آبهای گرم معدنی یا برای بهرهگیری از امکانات تشخیصی و درمانی کشورهای دارای این ظرفیت.
گردشگری مذهبی: زیارت و حج و سفرهای دینی بودائیان و هندویان و غیره.
گردشگری بازاری: سفر گردشی به منظور جانبی خرید و فروش کالا.
گردشگری همایشی: برای شرکت در همایشها و بازدید از مناطق.
گردشگری الکترونیک: همان E-Tourism که در بر گیرنده اطلاعات و انجام بخش اعظم سفر به صورت مجازی میباشد.
طی چند دهه اخیر اشکال دیگری از توریسم شهرت بیشتری پیدا کردهاند. برای نمونه میتوان به این اشکال اشاره کرد:
«مسافرت ماجراجویی» که در آن از نواحی ناهموار بازدید میشود یا ورزشهای ماجراجویانه مثل کوهنوردی و قدم زدن (پیادهروی) انجام میگیرد.
«مسافرت کشاورزی» مسافرت مبتنی بر صنعت کشاورزی که به پشتیبانی از اقتصاد کشاورزی بومی منطقه انجام میشود. «مسافرت نیاشناسی» (که آنرا مسافرت نسب شناسی) هم میگویند و هدف از آن سفر به دیار آبا و اجدادی و زادگاه نیاکان و گاهی آشنا شدن با فامیل است.
«مسافرت میزی» و «مسافرت مجازی» که در آن فرد به صورت فیزیکی سفر نمیکند بلکه از طریق اینترنت، کتابها، تلویزیون و غیره به کشف دنیا میپردازد.
«مسافرت صوتی» شامل تورهای صوتی در حین قدم زدن و سایر اشکال راهنمایی صوتی مثلاً در موزهها و نیز کتب سفر شنیداری میشود. «مسافرت فروشگاه کتاب» فروشگاه کتاب (خرید اینترنتی کتاب) این سیستم اقدامی است در جهت حمایت از فروشگاههای مستقل کتاب و صاحبان آنها را ترغیب میکند که کتابهای خود را به اقصی نقاط دنیا برده و عرضه نمایند اگر جه که فروشگاههای اینترنتی بنوعی سفیر مجازی در این حوزه محسوب میگردند.
«مسافرت فرهنگی» شامل توریسم شهری بازدید از اماکن و شهرهای تاریخی و دیدنی مثل برلین، کاتماندو، لاهور، لیما، بوینس آیرس، لندن، پاریس، دهلی، رم، پراگ، دوبروفنیک، پکن، استانبول، کیوتو، ورشو و مشاهده میراث فرهنگی آنان میشود. این گردش میتواند حاوی تجربه واقعی و تخصصی فرهنگی هم باشد مثلاً در توریسم موزه هنری که در آن افراد از انواع موزهها بازدید میکنند یا توریسم اپرا که در آن از کنسرتها و اپراها دیدن میشود.
«مسافرت تاریک» این نوع از توریسم به منزلهٔ سفر به مناطق مرتبط با موضوع مرگ رنج است. اولین تور از این دست سفرهایی بود که به لیک هورست انجام شد تا از محل سقوط کشتی فضایی هیندربرگ در نیوجرسی بازدید به عمل آید.
«مسافرت مصیبت» سفر به مناطق مصیبت زدهاست که هدف اصلی نه کمک به مردم بلکه دیدن صحنههای جالب است. اگر این بازدیدها مانع عملیات امداد و نجات و کارهای تعمیراتی باشد میتوان مسئلهساز هم بشود.
«مسافرت دارو و مواد مخدر» این نوع توریسم به سفرهای خاصی اطلاق میشود که با هدف تهیه دارو اعم از نوع مجاز و غیر مجاز آن انجام میگیرند.
«مسافرت زیست محیطی» در این نوع گردش کمترین اثر سوء بر محیط زیست ایجاد میشود مثلاً تورهای صحرایی کنیا، گردش در جنگلهای بارانی بلیز و پیادهروی در لاپلاند یا در پارک ملی.
«مسافرت تحصیلی» شامل سفر به مراکز تحصیلی یا بازگشت به زندگی جنگلی یا سایر نقاطی میشود که در آنها میتوان انواع کلاسها را تجربه کرد. مثل کلاسهای آشپزی صنایع دستی و غیره.
«مسافرت افراطی» شامل سفر به نقاط خطرناک و دارای ریسک بالا.
«گردش در باغ» بازدید از باغهای گیاهشناسی در مناطق معروف از نظر تاریخ گیاهشناسی مثل ورسای و تاج محل.
«مسافرت میراث» بازدید از نواحی تاریخی مثل رم، آتن، کراکو یا مراکز صنعتی مثل کانالها و راهآهنها ورزم گاههای قدیمی و غیره.
«مسافرت سلامت» معمولاً برای فرار از شهرها وگریز از استرس یا شاید برای لذت بردن از آفتاب و غیره میباشد. اغلب به استراحت گاهها و یا «چشمههای آب گرم».
«مسافرت سرگرمی» گردش به تنهایی یا گروهی برای مشارکت در سرگرمیها، دیدار با دیگران و افرادیکه علایق مشابهی را دنبال میکنند یا مایلند تجربهای خاص در مورد یک سرگرمی داشته باشند. مثل تورهای باغی، رادیوی آماتور، یا سیرکهای رقص میدانی.
«مسافرت جامع» ویژه کسانی که ناتوانی یا محدودیتهای کارکردی دارند. در بعضی از مناطق به آن «توریسم همگانی» گفته میشود. اساس کار آنها را اصول طراحی و توسعه مقصد جهانی تشکیل میدهد.
«مسافرت پزشکی» مثل :
انجام امور خاص پزشکی که در کشور خاصی غیر قانونی محسوب میشود مثل سقط جنین و مرسی کیلینگ برای مراقبتهای پیشرفته پزشکی که در کشوری وجود ندارد.
درمواردی که اقدامات پزشکی با نوبتهای طولانی همراه باشد.
بهرهمندی از مراقبت درمانی ارزان و یا رایگان
«مسافرت فرهنگ پاپ» گردشی که در آن افراد از محل خاصی دیدن میکنند و عموماً در پی دیدن فیلم یا خواندن مطلبی در مورد آن هستند.
«مسافرت دائمی» افراد ثروتمند همیشه در سفرهای شغلی و حرفهای هستند و برخی از آنها با هدف گریز از مالیات و اینکه ساکن کشور خاصی محسوب نشوند از این نوع گردش استفاده میکنند.
«مسافرت زیارتی» زائران اماکن مقدس قدیمی (مثل برخی نقاط زیارتی در رم و سانتیاگو دی کامپوستلا ویژهٔ کاتولیکها)، معابر و عبادتگاههای ویژه هندوان و بودائیان، مونت آتوس یا کلیساهای رنگ آمیزی شده شمال مولداوی برای ارتودکسها و مراکز مذهبی مانند مساجد، مقبرهها و غیره.
«مسافرت تک نفره» که به سفر یک نفره اطلاق میشود.
«سفر ورزشی» یکی از راههای گذراندن تعطیلات پرداختن به ورزشهایی چون اسکی گلف و شیرجه است. سفر برای تماشای رویدادهای ورزشی بینالمللی مهم مثل جام جهانی فوتبال یا همراهی تورهای The Ashes.
«گردشگری فضایی» به گونه جدیدی از گردشگری گفته میشود که در طی آن گردشگر سوار بر یک فضاپیما راهی سفر زیرمداری و یا سفر مداری میشود. سفرهای زیرمداری در حال حاضر هنوز عملیاتی نشده است اما سفرهای مداری توسط سازمان فضایی فدرال روسیه به مقصد ایستگاه بینالمللی فضایی انجام میگیرد. هزینه این سفر اکنون ۲۵ میلیون دلار آمریکا است.
«سفر بی هدف» به سفری گفته میشود که در آن فردی سفر را از مقصد سفر مهمتر میداند و دائما بدون هدف خاصی رهسپار مسافرت میشود.
