برق کشی ساختمان یکی از اصلی‌ترین مراحل در زمان ساخت ساختمان به شمار می‌آید و نحوه برق کشی از اهمیت بسیار فراوانی برخوردار است. زیرا اگر فرآیند سیم کشی و برق کشی به درستی صورت نگیرد، اختلالات و مشکلات فراوانی در ساختمان به وجود می‌آید و حتی ممکن است باعث برق گرفتگی و مرگ افراد ساختمان شود.
جهت جلوگیری از بروز این حوادث و اتفاقات ناخوشایند بهتر است که از یک برق کار ساختمان با مهارت و تجربه برای برق کاری ساختمان کمک گرفته شود. امروزه با پیشرفت‌های سریع و روز افزونی که در ساختمان سازی مشاهده می‌کنیم، نتیجه می‌گیریم که در ساختمان سازی برای رسیدن به نتیجه مطلوب باید مراحل به درستی و به طور کامل طی شود.
به همین منظور و با هدف تربیت نیروی برقکار حرفه ای در جامعه، آموزشگاه فنی و حرفه ای ادیسون دوره کاربردی آموزش برق ساختمان را در بالاترین کیفیت برگزار می کند.
همان طور که اشاره کردیم سیم کشی ساختمان یکی از اصلی‌ترین مراحل ساخت و آماده کردن انواع ساختمان می‌باشد، انجام دادن درست و استاندارد سیم کشی ساختمان مهم ترین اصل برای کسب نتیجه مطلوب است، یکی از مواردی که حتما باید در سیم‌کشی ساختمان مورد توجه قرار بگیرد این است که سیم کشی باید کاملاً مطابق با آیین‌نامه‌های اجرایی و قوانین باشد.
انواع سیم کشی ساختمان
سیم کشی ساختمان بسته به نوع پروژه در حال ساخت و کاربرد ساختمان در آینده، به دو روش توکار و روکار انجام می‌شود. در سیم کشی روکار سیم‌ها معمولاً از روی گچ دیوار عبور داده می‌شوند که برای زیبایی و پوشاندن آنها و نیز برای نظم دادن به سیم‌ها از یک لوله برق مخصوص استفاده می‌گردد.
به این لوله برق مخصوص داکت گفته می‌شود. با این که این روش، روش خوبی برای برق کشی نیست و مشکلاتی به همراه دارد اما یکی از مزایای آن این است که اگر مشکلی در سیم کشی به وجود بیاید، عیب یابی و دسترسی به سیم‌ها آسان صورت می‌گیرد و لازم به کنده کاری و خراب کردن دیوار و گچ ندارد، این روش در حال حاضر منسوخ شده است و کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سیم کشی توکار که بسیار رایج‌تر و متداول‌تر است، یک روش مناسب و قابل اجرا بر روی تمامی پروژه‌های سختمانی، مسکونی، اداری، تجاری، تفریحی و … است، در این روش علاوه بر این که زیبایی و ظرافت ساختمان حفظ می‌گردد، نکات ایمنی هم نسبت به روش روکار بسیار بیشتر رعایت می‌شود.
در روش برق کشی توکار سیم‌ها از زیر سیمان یا گچ عبور داده می‌شوند و در محل‌هایی که نیاز به لوله گذاری نیست سیم مخصوص داخل دیوار قرار می‌گیرد، در سیم کشی توکار می‌توان از سیم‌های مخصوص و مجهز به طور مستقیم در زیر گچ استفاده کرد و همچنین می‌توان لوله‌های خرطومی و pvc که مخصوص قرار دادن سیم در زیر گچ می‌باشد، استفاده کرد به این صورت که به کمک فنر مخصوص سیم کشی سیم‌های برق را درون آنها قرار داده و ثابت کنید.
روش‌های سیم کشی (توکار)
در روش‌های سیم کشی برق توکار موقعیت سنجی اهمیت خاصی دارد، کارشناس برق کاری ساختمان باید بتواند بهترین و اقتصادی‌ترین روش برق کشی را با حفظ موارد ایمنی و معیارهای مهم اجرا کند از روش‌های متداول این نوع سیم کشی ساختمان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
سیم کشی توکار به وسیله جعبه تقسیم: این روش سیم کشی ساختمان در گذشته بسیار رایج بوده است که در نقطه‌ای مشخص از دیوار ( معمولا بالای کلیدها و پریزها ) یک جعبه تقسیم قرار می‌داده‌اند و از داخل این جعبه سیم‌های لازم خارج می‌شده است، البته این روش سال‌هاست که کنار گذاشته شده است و امروزه حتی استفاده از آن غیر قانونی و غیر مجاز می‌باشد، زیرا این روش خطرات فراوانی دارد.
سیم کشی تو کار به وسیله جعبه کلید پریز: در این روش داخل دیوار یک محفظه‌ای در نظر گرفته می‌شود که جعبه کلید یا پریز در آن قرار می‌گیرد که علاوه بر حفظ زیبایی با باز کردن پیچ‌ها و درآوردن بخش بیرونی کلید و پریز به راحتی می‌توان به سیم‌ها دسترسی داشت.
سیم کشی تو کار به وسیله جعبه فیوز: در این روش با توجه به میزان نیاز به برق در بخش‌های مختلف فضای ساختمان می‌توان با کنترل چگونگی توزیع برق و با قرار دادن سیم‌ها در داخل جعبه فیوز از آن سیم‌ها را توزیع کرد، این روش به نسبت دو روش دیگر پر هزینه‌تر است، اما خوبی‌ای که دارد این است که در صورت بروز اشکالات فنی و یا مشکلات دیگر در برق ساختمان مثل اتصالی و .. بررسی و عیب یابی مشکل ایجاد شده در این روش بسیار آسان صورت می‌گیرد.
انواع سیم در سیم کشی ساختمان
هر سیم الکتریکی از یک فاز و یک نول تشکیل شده است. در سیم کشی های روکار و توکار معمولا از سیم‌های تک رشته ای یا دو رشته‌ای استفاده می‌شود، که سیم‌های تک رشته در سیم کشی توکار و سیم‌های دو رشته در سیم کشی روکار کاربرد دارند. یکی از انواع سیم‌هایی که برای برق کشی در ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد سیم‌های افشان می‌باشد.
سیم‌های افشان به صورت چند رشته سیم به هم تابیده شده هستند که با عایق هایی از جنس pvc پوشیده شده‌اند و تا ۷۵۰ ولت را پشتیبانی می‌کند. یکی دیگر از انواع سیم های مورد استفاده در برق کشی ساختمان، سیم‌های مفتولی می‌باشد که دارای یک رشته سیم هادی می‌باشند و به دلیل انعطاف پذیر بودن قابلیت فرم گیری دارند.
این نوع سیم ها در تابلو های برق و سیستم های برق فشار قوی بیشتر به کار می‌روند. مدل دیگر سیم ها سیم های نیمه افشان می‌باشد که ویژگی این سیم ها بین ویژگی سیم های افشان و مفتولی می باشد. میزان تابیدگی این نوع از سیم ها نسبت به سیم های افشان کمتر است اما انعطاف پذیری بالاتری نسبت به سیم های افشان دارند. سیم دو زوج فویل دار نیز نوعی از سیم ها می‌باشد که احتمال نویز گرفتگی را کاهش می‌دهد، به همین دلیل از این سیم‌ها در خطوط تلفن استفاده می‌شود.
تکنیک های کلی برق کشی ساختمان
برای انجام برق کاری ساختمان یک سری نکات و تکنیک‌ها وجود دارد که باید با آنها آشنا باشید. یکی از نکاتی که برق کشی ساختمان حائز اهمیت است اندازه کابل‌ها می‌باشد. اگر بتوانید استاندارد سطح مقطع کابل را به درستی رعایت کنید، برق کشی استاندارد و مناسبی خواهید داشت.
میزان سطح مقطع برای هر سیم مقدار معینی دارد. مثلا سطح مقطع سیم برای جریان اصلی باید حدود ۴ میلی متر مربع باشد، در صورتی که سطح مقطع برای سیم‌های روشنایی باید حدود ۱.۵ میلی متر باشد و سطح مقطع مورد نیاز برای پریزها ۲.۵ میلی متر مربع و همچنین سیم کشی برای کولر گازی و آبی به ترتیب ۴ و ۲.۵ میلی متر مربع لازم است سطح مقطع داشته باشد.
یکی دیگر از نکاتی باید در هنگام برق کشی ساختمان به آن دقت داشته باشید ظرفیت فیوز برای برق کشی ساختمان می‌باشد. فیوز قطعه‌ای است که در مدارهای الکتریکی و الکترونیکی کاربرد دارد و یک وسیله الکتریکی می‌باشد.
فیوز از وسایل در برابر افزایش جریان مراقبت می‌کند. مثلا اگر جریان برق بیشتر از حد مجاز شود، فیوز جریان الکتریکی را به طور خودکار قطع می‌کند. از این رو نقش فیوز در برق ساختمان نیز اهمیت بالایی دارد. در هنگام برق کشی ساختمان فیوزها باید ظرفیت مناسبی داشته باشند. طبق استانداردها فیوز اصلی باید ۲۰ آمپر باشد، ظرفیت فیوز پریز ۱۶ آمپر و ظرفیت فیوز کنترل ۲۵ آمپر باید باشد و ظرفیت مورد استفاده برای روشنایی نیز لازم است ۱۰ آمپر باشد.
نکته دیگری که از استانداردها و تکنیک‌های مهم در برق کشی ساختمان به شمار می‌رود. رعایت میزان فاصله در اصول سیم کشی برق می‌باشد، فاصله ها در سیم کشی برق ساختمان از اهمیت بسیاری برخوردار هستند. در واقع فیوز باید در فاصله مشخصی از بخش‌های مختلف قرار بگیرد تا این وسیله حفاظتی کامل باشد و عملکرد آن درست صورت گیرد.
فاصله مربوط به لوله آب و گاز باید یک متر باشد فاصله فیوز با چارچوب درب نیز باید ۱۵ تا ۲۵ سانتی متر باشد و در مورد آویز ها و لامپ ها نیز باید حدود ۳۰ تا ۵۰ سانتی متر فاصله وجود داشته باشد.
ابزار برق کشی ساختمان
سیم کشی اصولی در ساختمان نیازمند رعایت کردن استانداردها و استفاده از ابزار مناسب می‌باشد. از مهم‌ترین ابزارهای لازم جهت انجام سیم کشی ساختمان می‌توان به:
– سیم لخت کن ( که برای باز کردن عایق روی سیم استفاده می‌گردد)،
– انبردست ( که به وسیله آن سیم‌ها را برش و پیچ می‌دهند)،
– مولتی متر و متر ( که جهت اندازه گیری جریان، مقاومت و ولتاژ استفاده می‌شود)،
– تستر ولتاژ القایی ( از این ابزار برای اندازه گیری ولتاژ بدون اتصال به مدار استفاده می‌گردد که دو نوع دکمه ای و اتوماتیک دارد)،
– فازمتر ( که از این وسیله برای باز و بسته کردن پیچ‌ها و همچنین تشخیص فاز و نول استفاده می‌شود)
– فنر سیم کشی ( از فنر سیم کشی برای انتقال و هدایت سیم در لوله‌ها و خرطومی‌های برق استفاده می‌شود) و … اشاره کرد.
استاندارد های برق کشی ساختمان
استاندارد های برق کشی ساختمان مجموعه قانون هایی است که باید در هنگام برق کشی ساختمان مد نظر قرار داده شوند. همان طور که همه می دانیم برق خطرناک است و در صورتی که برق کاری ساختمان ها اصولی و استاندارد انجام نشود آثار و صدمات جبران ناپذیری را به بار می‌آورد. بنابراین لازم است با استاندارد های برق ساختمان آشنایی داشته باشید.
قوانین و مقرراتی که در ارتباط با برق ساختمان وجود دارد توسط وزارت مسکن و شهرسازی با هدف اطمینان از ایمنی، بهره برداری مناسب، آسایش و صرفه اقتصادی وضع شده است. برق کاران ساختمان باید با این قوانین و استانداردها آشنایی کامل داشته باشند و این اصول را در برق کاری حتما رعایت کنند. یک سری از تکنیک‌ها و استانداردهای لازم جهت برق کاری ساختمان را در بالا اشاره کردیم ( رعایت فاصله، ظرفیت فیوز، سطح مقطع کابل و … ).
در ادامه به سایر نکات جزئی در استاندارهای برق کاری ساختمان خواهیم پرداخت.
۱- کلیه سیم کشی های ساختمان اعم از روکارو تو کار باید داخل لوله های مخصوص سیم کشی انجام شود و برای اجرای انشعاب ها، خم ها و غیره از وسایل و متعلقات استاندارد هر لوله یا مجرا استفاده شود، جعبه‌های زیر کلید و پریز و دیگر وسایل مشابه در سیم کشی‌های توکار باید با نوع سیم کشی و کلید و پریز استفاده شده هماهنگی داشته باشد.
۲- نسبت قطر داخلی لوله به قطر دسته سیم‌ها باید حداقل ۱.۳ باشد.
۳- لوله‌ها هنگام لوله کشی برق ساختمان باید خالی باشند و در پایان لوله کشی سیم‌ها به وسیله ابزار الات به داخل آن هدایت شوند.
۴- مدار هایی که در زیر کف‌ها قرار می‌گیرند باید فقط با استفاده از لوله‌های پلاستیکی یا فولادی صلب اجرا گردند.
۵- اگر در سیم کشی روکار در ساختمان استفاده شده باشد بست‌های لوله روکار باید دو پیچه باشند و نیز از انواعی باشند که مانع تماس لوله با سقف یا دیواره شوند و حداقل ۶ میلی متر از آنها فاصله داشته باشد.
۶- استفاده از لوله بر در لوله کشی‌ها مجاز نیست و لوله‌ها باید به وسیله اره برش داده شود و بعد از برش دادن حتما باید لبه‌های تیز محل برش صاف گردد.
۷- اتصال لوله کشی به دستگاه هایی که لرزش دارند مثل موتور باید به کمک لوله های فولادی قابل انعطاف که حداقل طول آنها ۲۰ سانتی متر است انجام شود.
۸- اتصالات و انشعابات باید با استفاده از ترمینال‌های پیچی انجام شود، استفاده از ترمینال‌های دیگر در صورتی مجاز است که علاوه بر انجام اتصال و تضمین تداوم الکتریکی عایق بندی لازم را نیز تامین کنند.
۹- پیچیدن سیم‌ها به دور هم برای ایجاد اتصال الکتریکی و عایق بندی محل اتصال با نوار چسب الکتریکی غیر مجاز ممنوع است.
استانداردهای پریز
- کلیه پریزها ( یک فاز، سه فاز ) باید یک اتصال اضافی برای وصل وصل هادی حفاظتی داشته باشد
- در محیط‌هایی که به سیستم‌هایی غیر از جریان برق عادی نیاز می‌باشد که در محیط هایی که از روش های ایمنی خاصی استفاده می‌شود، باید بر حسب مورد از انواع پریزها استفاده شود.
استانداردهای کلید در برق کشی ساختمان
کلید ها برای استفاده در سیستم های جریان متناوب جهت قطع و وصل سیستم برق استفاده می‌شوند. جریان های اسمی کلیدها با توجه به نوع باری که قطع و وصل می‌کند باید برابر و یا بزرگ‌تر از موارد ذکر شده در زیر باشند:
- برای بارهایی با ظرفیت قدرت واحد مثل لامپ‌های رشته‌ای برابر با جریان مصرف، برای بارهای با ظرفیت قدرت ری اکتیو مثل موتورها یک و نیم برابر جریان مصرف، برای بارهایی با ضریب قدرت خازنی مثل کاپاسیتیو و لامپ های گازی و … دو برابر جریان می‌باشد.
- کلیدهای کنترل مدارها باید رسانای فاز را قطع و وصل کند قطع و وصل رسانای خنثی برای کنترل مدار غیر مجاز و ممنوع است.
- کلیدهای تبدیل نباید با استفاده از روش غلط که در آن هم رسانای فاز و هم رسانای خنثی به کلید وصل می‌شود سیم کشی گردد.
متراژ سیم برق ساختمان
برای حساب کردن متراژ سیم برق مورد نیاز در ساختمان ابتدا باید نقشه سیم کشی ساختمان طراحی گردد. بعد از طراحی نقشه طول هر واحد را اندازه گیری کنید و عدد به دست آمده را با هم جمع کنید. سپس به متراژ به دست آمده برای پیچ‌ها، خم‌ها و غیره یک و نیم برابر اضافه کنید. سیم های ساختمان به صورت حلقه ای فروخته می‌شوند. توجه کنید که در هنگام خرید همیشه کمی بیشتر از متراژی که محاسبه کرده‌اید خریداری کنید.
آموزشگاه فنی و حرفه ای ادیسون برگزار کننده دوره های آموزشی از جمله آموزش PLC ، آموزش تعمیرات برد الکترونیکی و … می باشد . برای اطلاع از نحوه برگزاری دوره ها با ما در تماس باشید.
