قصه توماس کوک، پدر گردشگری مدرن
پدر گردشگری مدرن را می‌شناسید؟ آیا می‌دانید که صنعت توریسم و گردشگری تا چه حد مدیون این شخص است؟ اگر تصور می‌کنید که گردشگری به سبک و سیاق امروزی از همان ابتدا به این صورت بوده سخت در اشتباهید. صنعت توریسم هم مانند دیگر صنایع به مرور زمان و با تلاش بسیاری از افراد مانند پدر گردشگری مدرن که در این مطلب قصد معرفی او را داریم، به شکل امروزی تبدیل شده است. برای آشنایی با سرگذشت جذاب سازنده صنعت گردشگری به شکل امروزی، با ما همراه باشید.
پدر گردشگری مدرن کیست؟
تعریف بیشتر ما از صنعت گردشگری سفر به نقاط مختلف است اما این صنعت بسیار بیشتر از این‌هاست. صنعت گردشگری یکی از راه‌های اصلی درآمدزایی برای کشورهاست و اقتصاد بسیاری از کشورها به آن وابسته است. بسیاری از مشاغل و حرفه‌های تجاری مانند هتل‌داری، حمل و نقل، مهمانداری، آشپزی به این صنعت وابسته هستند. این صنعت کمک زیادی به رشد اقتصادی کشورها می‌کند، اما آیا می‌دانید صنعت گردشگری چطور آغاز شد؟ مسلما گردشگری هم مانند هر صنعت دیگری نقطه آغازی دارد و استارت شکل مدرن این صنعت با تلاش‌های شخصی به نام توماس کوک بود.
سرگذشت کوک در یک نگاه
بسیاری از گردشگران حرفه‌ای توماس کوک را به عنوان پدر گردشگری مدرن می‌شناسند اما با تلاش‌های او برای شکل‌گیری گردشگری به صورت امروزی آشنایی ندارند. این گردشگر بریتانیایی در نوامبر ۱۸۰۸ و در شهر ملبورن انگلستان متولد شد که نام او از نام پدربزرگ مادری‌اش گرفته شد. پدر او در سه سالگی از دنیا رفت و سختی‌های زندگی از همان سال با ازدواج مادر او با فردی دیگر شروع شد. کوک کار را از ۱۰ سالگی و با استخدام در یک باغ محلی در ملبورن آغاز کرد و بعد از آن در ۱۴ سالگی شاگر یک کابینت سازی شد. بعد از آن و در سن ۱۹ سالگی کوک وارد کلیسا شد و با عضویت در نهضت مخالفت مصرف الکل به عنوان کشیک شروع به کار کرد.
کوک تا سال ۱۸۳۳ به عنوان کشیک فعالیت می‌کرد و بعد از آن با خروج از کلیسا با مارین ماسون ازدواج کرد و یک سال بعد صاحب تنها فرزند خود، جان ماسون کوک شد. توماس کوک در نهایت در سن ۸۴ سالگی و بعد از تلاش‌های زیاد برای صنعت گردشگری از دنیا رفت.
آغاز گردشگری های توماس کوک
هر کدام از ما در طول مسیر سفر به نوعی خود را سرگرم می‌کنیم. بعضی از مبدا تا مقصد را به خواب و استراحت می‌گذارنیم و بعضی در مسیر مطالعه می‌کنیم یا از زیبایی‌های اطراف استفاده می‌کنیم. توماس کوک، پدر گردشگری مدرن اما در اولین تجربه سفر خود بعد از ازدواج از هاربورگ به لستر به موضوعی مهم فکر می‌کرد و آن استفاده از قطار و راه‌آهن برای حمل اعضای نهضت مخالفت با مصرف الکل بود. او این پیشنهاد خود را در همایشی که برای آن به لستر سفر کرده بود اعلام کرد و با موافقت و استقبال اعضای نهضت روبرو شد. با هماهنگی‌های کوک در ۵ جولای همان سال ۵۰۰ نفر از اعضای این انجمن به طور همزمان و با یک قطار از لستر به لافبورو برای رفتن به همایشی دیگر راهی سفر شدند که این سفر نقطه آغاز فعالیت‌های کوک در زمینه گردشگری بود.
ادامه سفرهای نهضت، آغاز تورهای اروپا
بعد از موفقیت در اولین تجربه سفر گروهی نهضت سه نوبت دیگر در سه تابستان بعدی این سفرها تکرار شد. در هر سفر تعداد مسافران بیشتر شد تا جایی که در آخرین سفر تعداد مسافرانی که همزمان و با یک هدف به شهری دیگر سفر می‌کردند به هزاران نفر رسید. تا اینجای سفرها کوک هماهنگی‌ها و برنامه‌ریزی برای سفر را بدون چشم‌داشت مالی و دریافت هزینه انجام میداد اما همین سفرها زمینه‌ساز کسب و کار کوک شد. بعد از تجربه موفق این سفرها، کوک اولین سفر خود با هدف کسب درآمد را به لیورپول انجام داد. کوک بلیط‌ها را با قیمت ۱۵ و ۱۰ شیلینگ براساس درجه‌بندی صندلی‌ها تهیه کرد و برای راهنمای سفر یک کتابچه ۶۰ صفحه‌ای طراحی و در اختیار مسافران قرار داد. این سفر در تابستان ۱۸۵۴ انجام شد و اولین تجربه تجاری موفقیت‌آمیز کوک بود.
بعد از آن پدر گردشگری مدرن به دنبال فرصتی دیگر برای یک تور جدید بود و این فرصت در سال ۱۸۵۵ یعنی یک سال بعد از تور لیورپول برای او فراهم شد. در این سال نمایشگاهی در پاریس برگزار می‌شد که امکان حضور مهمانان از سراسر دنیا در آن بود. کوک با یک برنامه‌ریزی مناسب توری راه‌اندازی کرد تا مسافران را از مسیر هارویچ آنتروپ که راهی آبی بود به شکلی متفاوت به فرانسه ببرد. این سفر تجربه‌ای شد تا کوک تورهای خود در سراسر اروپا گسترش دهد.
اضافه شدن هتل به تورهای کوک، آغاز تحولات
تقریبا ۸ سال بعد از برگزاری تور پاریس، کوک پدر گردشگری مدرن برای اولین بار به سوئیس سفر کرد. در این سفر که با هدف بررسی وضعیت سوئیس جهت برگزاری تورها انجام شده بود، گروهی ۶۰ نفره کوک را همراهی کردند که در میان آن‌ها تاریخ‌نگاری جوان به نام جمیما مورل بود. جمیما تمام اتفاقات این سفر را لحظه به لحظه ثبت کرد و نوشته‌های او به منبعی مهم برای کوک جهت برنامه‌ریزی سفرهای بعدی تبدیل شد.
تا پایان همان سال کوک ۲۰۰۰ نفر را به پاریس و ۵۰۰ نفر را به سوئیس برد و در این تورها هم از سمت گردشگران و هم از سمت شرکت‌های حمل و نقل سود و منفعت می‌برد. در تورهای سوئیس و ایتالیا مشتریان وضعیت مالی نسبتا مناسب و بالاتر از سطح متوسط داشتند و همین موضوع باعث شد که کوک در کنار بلیط و وسیله حمل و نقل به فکر رزرو اقامتگاه برای مشتریان خود هم بیفتد.
در همان سال‌ها بود که کوک، پدر گردشگری مدرن مذاکره با هتل‌ها را برای رزرو اتاق قبل از سفر و اختصاص دادن وعده غذایی به مسافران همراه او آغاز کرد. این اقدام کوک زمینه‌ساز دو تحول بزرگ در سیستم گردشگری یعنی کوپن هتل و حواله اعتباری توسط او بود. مسافرانی که کوپن هتل را دریافت می‌کردند با پرداخت هزینه‌ای مشخص در زمان تهیه بلیط سفر، از محل اقامت خود در مقصد و وعده غذایی آسوده خاطر بودند و مسافرانی که حواله اعتباری دریافت می‌کردند، رسیدی برای دریافت ارز محلی در مقصد داشتند.
آغاز تورهای دور دنیا با کوک
پدر گردشگری مدرن بعد از موفقیت‌های خود در کشورهای اروپایی، تصمیم به گسترش کسب و کار خود در سطح جهان کرد. برای دستیابی به این هدف کوک اولین سفر خارج از اروپا به مقصد آمریکای شمالی را در سال ۱۸۶۵ برنامه‌ریزی کرد. این سفر با استفاده از قطار انجام شد اما بلندپروازی‌های کوک به همین نقطه ختم نشد.توماس کوک در سال ۱۸۶۹ کوک اولین سفر دریایی خود را انجام داد. در این سفر او با دو کشتی مسافرانی را برای رسیدن به مقصد نیل همراهی کرد. در سن ۶۳ سالگی او طولانی‌ترین تور خود به مدت ۸ ماه در سراسر دنیا را برگزار کرد. این سفر کوک به دنبال آرزوی او برای سفر از مصر به چین اتفاق افتاد.
در آن زمان هنوز کانال سوئز برای رفت و آمد راه‌اندازی نشده بود، بنابراین برای رفتن به این مقصد مسافران باید مسیری طولانی را طی می‌کردند. در سال ۱۸۷۲ کوک،پدر گردشگری مدرن گروهی از مسافران را با کشتی از طریق اقیانوس اطلس به آمریکا و از آنجا با قطار به سانفرانسیسکو برد. سپس با کشتی به ژاپن و از طریق دریا به چین رفت. در مسیر رسیدن به چین از سنگاپور و هند دیدن کرد و سپس از طریق اقیانوس هند به قاهره رفت. در این نقطه همراهان کوک به لندن برگشتند اما او به تنهایی از مصر، فلسطین، ترکیه، یونان و بسیاری موارد دیگر دیدن کرد و بعد از ۲۲۲ روز به لندن بازگشت. این تورها سال‌های بعد هم تکرار شده و کم کم به رویدادی تبدیل شده و با استقبال بالای مسافران روبرو شدند، البته کوک هر سال به مقاصد سفر خود تنوع میداد.
راه اندازی شرکت گردشگری
در آن سال‌ها هدایت تورهای مسافرتی تنها فعالیت کوک نبود. پدر گردشگری مدرن در سال ۱۸۶۵ شرکت گردشگری خود را راه‌اندازی کرد. این شرکت دفتری در خیابان فلیت لندن بود و در آن علاوه‌بر هماهنگی سفر با مسافران، وسایل و ابزار ضروری سفر مانند کتابچه‌های راهنما برای سفر به شهرهای مختلف که همان بروشورهای امروزی بودند به فروش می‌رفت. زمانی که کوک برای سفر دور دنیای خود برنامه‌ریزی کرد، جان میسون پسر او شرکت را گسترش داد و نام آن به آژانس مسافرتی کوک و پسران تغییر کرد. با پیشنهاد همسر او در طبقه بالای آژانس یک هتل هم تاسیس شد که شکل کسب و کار آن‌ها را به طور کل تغییر داد. حال کوک و خانواده او علاوه‌بر برنامه‌ریزی برای سفرهایی به نقاط مختلف دنیا، پذیرای گردشگرانی که شهر آن‌ها را برای اقامت انتخاب می‌کردندهم بودند. آژانس کوک همچنین زمینه تبلیغات را هم در همان سال‌ها آغاز کرد.
مرگ کوک، تغییر مسیر کسب و کار
در اواخر قرن نوزدهم میلادی کوک پدر گردشگری مدرن و پسرش جان با فاصله کمی از دنیا رفتند و آژانس و هر آنچه برای ساخت آن تلاش کرده بودند به پسران جان یعنی فرانک، ارنست و برت رسید. این موضوع همزمان با سفرهای مردم توسط خودروی شخصی و رونق ورزش‌های زمستانی بود و پسران جان از این موضوع استفاده کردند. آژانس مسافرتی کوک و پسران تا سال ۱۹۲۶ فعال بود اما در سال ۱۹۲۸ و ۱۴ سال بعد از مرگ برت، فرانک و ارنست آژانس را به شرکت واگن لیتس که مجری قطارهای لوکس با امکان ویژه جای خواب بود، فروختند.
البته شرکت کوک کمتر از ۲۰ سال در اختیار این شرکت بلژیکی بود و بعد از جنگ جهانی دوم و تصرف دفتر شرکت واگن لیتس در پاریس، امتیاز شرکت‌های کوک به دولت بریتانیا بازگردانده شد و برای جلوگیری از ورشکستگی به بخشی از شرکت حمل و نقل ریلی انگلیس تبدیل شد.
معروفیت این شرکت، سودی برای بریتانیا
معروفیت شرکت کوک، پدر گردشگری مدرن و پسران برای بریتانیا سودمند بود. بعد از جنگ جهانی دوم و در سال ۱۹۵۰ بیش از یک میلیون انگلیسی با این شرکت به نقاط مختلف دنیا سفر کردند. به دنبال حفظ اهداف کوک، شرکت کوک و پسران کماکان به ارائه خدمات ویژه به مسافران ادامه میداد. این شرکت معروف، بزرگ‌ترین شرکت در صنعت گردشگری آن زمان بریتانیا بود اما به مرور و با گسترش این صنعت و روی کار آمدن شرکت‌هایی با قیمت ارزان‌تر فعالیت آن به چالش کشیده شد.
چالش های جدید، تغییرات روند کار شرکت
تا سال ۱۹۷۲ شرکت کوک، پدر گردشگری مدرن تحت مالکیت دولت بریتانیا بود اما در آن سال تراست هاوس فورت، که در بانک میدلند فعال بود این شرکت را خریداری کرد تا مجدد مالکیت آن به بخش خصوصی واگذار شود. او تغییرات زیادی از تغییر لوگو گرفته تا برنامه سفرهای جدید و طولانی در روند فعالیت و نحوه معرفی این شرکت به مسافران داد. در طول سال‌های بعد این شرکت بارها به اشخاص دیگری واگذار و فروخته شد. به عنوان مثال در سال ۱۹۹۲ توسط وست ال بی که یکی از بانک‌های بزرگ آلمان بود خریداری شد و در سال ۲۰۰۱ به شرکتی مسافرتی در آلمان واگذار شد. در سال ۲۰۰۷ این شرکت با شرکتی مسافرتی دیگر ترکیب شد و با عنوان Thomas cook group با هدف برگزاری تورهای مسافرتی شروع به کار کرد.
بیش از ۱ قرن تجربه، حاصل کار موفق ترین شرکت گردشگری
آژانس مسافرتی پدر گردشگری مدرن، با همه تغییر مالکیت‌ها و تغییر استراتژی‌های خود تا سال ۲۰۱۹ به فعالیت خود با قدرت ادامه داد. در این سال این آژانس مسافرتی که حال به شرکت‌های مسافرتی زنجیره‌ای در اروپا تبدیل شده بود بیش از ۲۲ هزار کارمند داشت اما در پاییز همان سال به نفس‌های آخر خود رسید. دلایل زیادی برای ورشکستگی این شرکت عنوان شد، خروج انگلیس از اتحادیه اروپا، هرج و مرج و تغییر سیاست‌ها در کشورهای مقصد این آژانس مانند ترکیه و بسیاری موارد دیگر که در نهایت همگی منجر‌به پایان غم‌انگیز غول گردشگری جهان شدند. جالب است بدانید این شرکت با چنین سرنوشتی روزی اسپانسر مالی باشگاه منچستر سیتی و المپیک ۲۰۱۲ لندن بود.
جمع بندی
پدر گردشگری مدرن نقش زیادی در شکل‌گیری گردشگری به شکل امروزی داشته است. اقدامات او مانند برنامه‌ریزی برای سفرها، هماهنگی با شرکت‌های حمل و نقل، آماده‌سازی ابزار سفر و بسیاری موارد دیگر ایده‌های زیادی به شرکت‌های گردشگری امروزی داد. در این مطلب به معرفی سرگذشت توماس کوک، پدر گردشگری مدرن و اتفاقاتی که در طول زندگی کاری او افتاد، پرداختیم
